Ethos Herbals Μελισσόχορτο Βάμμα

Tο Melissa officinalis – ευρέως γνωστό ως μελισσόχορτο – είναι ένα μυρωδάτο βότανο με οσμή που ομοιάζει με αυτή του λεμονιού. Βοτανολογικά ανήκει στην ίδια οικογένεια με τη μέντα. Το μελισσόχορτο έχει μακρά ιστορία μαγειρικής χρήσης από την εποχή των Αρχαίων Ελλήνων. Είναι λογικό αφού έχει πολύ όμορφη οσμή και ήταν και είναι αυτοφυές σε περιοχές που περιβρέχονται από τη Μεσόγειο. Η χρήση του εκτείνεται σε βάθος αιώνων.

Οι αρχαίοι Έλληνες και οι Ρωμαίοι χρησιμοποιούσαν το βότανο σε πληγές από τσιμπήματα φιδιών ή σκορπιών. Ο Πλίνιος και ο Διοσκουρίδης το αναφέρουν ως εξέχον επουλωτικό. Οι Άραβες βοτανοθεραπευτές το θεωρούσαν αντι-καταθλιπτικό και ο Πέρσης γιατρός Αvicenna (980-1037) είχε γράψει ότι “κάνει τη καρδιά ευτυχισμένη”. Στο βάθος των αιώνων θεωρήθηκε ως το βότανο που εξασφαλίζει τη μακροζωία. Το διάσημο ελιξίριο ‘ Eau de mélisse des Carmes ‘ των καλογέρων του Καρμέλ που χρονολογείται στο 17ο αιώνα, έχει ως ένα βασικό συστατικό του το μελισσόχορτο. Το παρασκεύασμα αυτό θεωρείται ισχυρό καρδιοτονωτικό, αγχολυτικό, κατά της υπερκόπωσης, χωνευτικό και κατάλληλο για την αντιμετώπιση του ψύχους και της ναυτίας. Αξίζει να αναφερθεί το πολύ ενδιαφέρον ιστορικό fact: O Άγγλος φυσιοδίφης έζησε μέχρι τα 116 και το είχε αποδώσει στο ότι κάθε πρωί έπινε αφέψημα από μελισσόχορτο με μέλι.

Σύνοψη Βιοχημείας του Μελισσόχορτου

Βιοχημικά το μελισσόχορτο φαίνεται να επιδρά θετικά για πολλούς ανθρώπους λόγω της αύξησης των επιπέδεων γ-αμινοβουτυρικού οξέος (GABA) στον εγκέφαλο. Το GABA είναι ένας νευροδιαβιβαστής-ρυθμιστής της διάθεσης. Λειτουργεί μειώνοντας/σταματώντας την υπερδιέγερση των νευρώνων. Χαμηλά επίπεδα GABA συνδέονται με την ανησυχία (σωματική και νοητική) και το άγχος. Το μελισσόχορτο μειώνει σημαντικά τη διεγερτική μετάδοση στον εγκέφαλο αναστέλλοντας ένα ένζυμο που αποκαλείται GABA-T. Το GABA- T διασπά το GABA οπότε η αναστολή του από το μελισσόχορτο καταλήγει να αυξάνει τα επίπεδα αυτού του πολύ σημαντικού νευροδιαβιβαστή και να χαλαρώνει το σώμα και το πνεύμα. Η κυρίαρχη ουσία που ευθύνεται για αυτές τις επιδράσεις του μελισσόχοτου φαίνεται να είναι το ροσμαρινικό οξύ (rosmarinic acid).

Κλινικές Μελέτες & Δυνητικά Οφέλη

Τα τελευταία χρόνια έχουν πραγματοποιηθεί διάφορες κλινικές μελέτες σχετικά με το ωφέλιμο δυναμικού αυτού του σχετικά κοινού βοτάνου. Το μελισσόχορτο αρχίζει να μελετάται περισσότερο εκτεταμένα κυρίως για τη διαχείριση και την ανακούφιση του στρες αλλά και για την αϋπνία. Επιπλέον ερευνάται η συμβολή του στις γνωστικές λειτουργίες. Άλλες μελέτες έχουν ασχοληθεί με το δυναμικό του για τη διαχείριση αρνητικών σωματικών συμπτωμάτων όπως ο πονοκέφαλος, η δυσπεψία, η ναυτία, ο πονόδοντος αλλά και τα κρυολογήματα.

Δυνητικά Οφέλη

1. Διαχείριση και ανακούφιση του στρες: To μελισσόχορτο φαίνεται να είναι ένα από τα “δώρα” της φύσης για την προώθηση της χαλάρωσης και τη βελτίωση της διάθεσης. Μια μελέτη του 2004 (Kennedy Do et al.) έδειξε ότι η λήψη μελισσόχορτου απάλυνε τις αρνητικές επιδράσεις τεχνητά προκληθέντος στρες. Οι συμμετέχοντες ανέφεραν μια αίσθηση ηρεμίας και μειωμένα επίπεδα αγχώδους εγρήγορσης. Η μελέτη ήταν μικρή, αποτελούμενη από 18 άτομα. Χρησιμοποιήθηκε το ισοδύναμο δόσεων των 300 mg σε κάψουλες (~3 γραμμάρια raw μελισσόχορτου), 2 φορές τη μέρα. Οι ερευνητές έκαναν την εικασία ότι η μονοδοσική λήψη 600 mg (~6 γραμμάρια raw μελισσόχορτου) μπορεί να βοηθήσει υπό περιστάσεις έντονου στρες.

Σε μια άλλη μελέτη του 2011 (Cases et al.) εκχυλίσματα μελισσόχορτου χορηγήθηκαν σε εθελοντές με επίπεδα ήπιου – μέσου άγχους για 15 ημέρες. Το 70% των εθελοντών ανέφερε πλήρη υποχώρηση των συμπτωμάτων. Σε μια πολύ πρόσφατη μελέτη του 2019 (Soltanpour et al.), ελέγχθηκε η λήψη του βοτάνου για 7 ημέρες από ασθενείς που είχαν υποβληθεί σε εγχείριση bypass. Τα αποτελέσματα της μελέτης έδειξαν ότι το 49% των ασθενών ανέφερε μειωμένα επίπεδα άγχους.

Σε μια μελέτη του 2014 (Scholey et al.) η οποία εξέταζε τις επιδράσεις στη διάθεση και στη νόηση βάσει της λήψης τροφίμων ή αφεψημάτων που εμπεριείχαν μελισσόχορτο, ευρέθησαν τα ακόλουθα: Και στις 2 περιπτώσεις, τόσο με την κατανάλωση αφεψημάτων όσο και γιαουρτιών μελισσόχοτου, οι συμμετέχοντες ανέφεραν πολυεπίπεδες θετικές επιδράσεις στη διάθεση και μειωμένα επίπεδα στρες.

Σε μια άλλη μελέτη του 2018 (Haybar et al.) σε ασθενείς με χρόνια στηθάγχη, οι συμμετέχοντες χωρίστηκαν σε 2 ομάδες. Η 1 ομάδα ελάμβανε 3 γραμμάρια μελισσόχορτου σε κάψουλες καθημερινά, η άλλη ελάμβανε placebo. H έρευνα κράτησε 8 εβδομάδες. Στο τέλος της μελέτης, οι συμμετέχοντες που ελάμβαναν το μελισσόχορτο ανέφερα σημαντικά μειωμένα επίπεδα άγχους, κατάθλιψης και διαταραχής του ύπνου συγκριτικά με το γκρουπ placebo.

Σύνοψη δοσολογίας για το άγχος: Σύμφωνα με τις διαθέσιμες μελέτες, η λήψη 300 – 600 mg εκχυλισμάτων μελισσόχορτου (~3-6 γραμμάρια raw φυτικού υλικού) 2-3 φορές κατά τη διάρκεια της ημέρας, ίσως αποδειχτεί ωφέλιμη για τη διαχείριση του στρες. Η λήψη μεγαλύτερων μονοδοσικών ποσοτήτων υπό περιστάσεις ακραίου στρες θα μπορούσε επίσης να αποδειχτεί ωφέλιμη.

2. Αϋπνία: Στη μελέτη του 2011 που αναφέρθηκε προηγουμένως, (Cases et al.), εκχυλίσματα μελισσόχορτου που ελήφθησαν από εθελοντές επέδειξαν σημαντικές βελτιώσεις στη διαχείριση της αϋπνίας. Το 85% ανέφερε σημαντική βελτίωση με τον ύπνο. Στην άλλη προαναφερθείσα μελέτη του 2019 (Soltanpour et al), το 54% ανέφερε βελτιωμένη ποιότητα ύπνου.
Μια μελέτη του 2006 (Muller, Klement) σε παιδιά κάτω των 12 ετών έδειξε ότι ο συνδυασμός Βαλεριάνας – Μελισσόχορτου επέδειξε βελτιώσεις στο 70-80% των συμμετεχόντων. Τόσο οι ερευνητές όσο και οι γονείς θεώρησαν το μελισσόχορτο ως πολύ καλή εναλλακτική για την αϋπνία.

3. Γνωσιακές λειτουργίες/Νοοτροπικές ιδιότητες: Η προαναφερθείσα μελέτη του 2014 (Scholey et al.) επέδειξε θετικές επιδράσεις και για τις γνωσιακές λειτουργίες των συμμετεχόντων. Από τους εθελοντές ζητήθηκε να κάνουν γνωσιακές πράξεις που περιελάμβαναν την εξάσκηση της μνήμης, τα μαθηματικά και τη συγκέντρωση. Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι αυτοί που είχαν λάβει μελισσόχορτο απέδωσαν καλύτερα από αυτούς που δεν το είχαν λάβει. Υπόψιν ότι η λήψη του μελισσόχορτου με φαγητό έχει επίδραση στους ρυθμούς απορρόφησης του από το σώμα. Είναι πιθανόν ότι η επέρχεται κόπωση με παρατεταμένη λήψη του βοτάνου αν και οι συμμετέχοντες στη μελέτη ανέφεραν αύξηση των επιπέδων εγρήγορσης και απόδοσης. Συνοπτικά, η λήψη εκχυλισμάτων μελισσόχορτου σε δόσεις 300-600 mg (~3-6 γραμμάρια raw φυτικού υλικού) 3 φορές κατά τη διάρκεια της ημέρας θα μπορούσε να παρουσιάσει ωφέλιμες νοοτροπικές ιδιότητες.

4. Δυσπεψία: Οι άνθρωποι που βιώνουν συχνούς στομαχικούς πόνους και άβολες αισθήσεις θα μπορούσαν να δουν θετικές επιδράσεις στη χώνεψη με τη λήψη μελισσόχορτου. Μια μικρή μελέτη του 2010 (Gasbarrini et al.) αξιολόγησε τις επιδράσεις κρύου επιδορπίου με μελισσόχορτο στη λειτουργική δυσπεψία. Οι συμμετέχοντες που έφαγαν επιδόρπια που περιείχαν μελισσόχορτο φαίνεται να ανέφεραν μεγαλύτερη ανακούφιση για τη δυσπεψία τους από αυτούς που έφαγαν επιδόρπια χωρίς το βότανο. Η χρήση ενός κουταλιού του γλυκού σκόνης μελισσόχορτου σε ένα μπωλ παγωτού ή σε smoothies θα μπορούσε ενδεχομένως να βοηθήσει.

5. Ναυτία: Λαμβάνοντας υπόψιν την επίδραση του βοτάνου στο πεπτικό σύστημα, είναι πιθανόν ότι το μελισσόχορτο θα μπορούσε να βοηθήσει και με την ανακούφιση της ναυτίας. Μια μελέτη του 2005 (Ulbricht et al.) έδειξε ότι η λήψη (και) του μελισσόχορτου θα μπορούσε να βοηθήσει με αυτό το δυσάρεστο σύμπτωμα. Ανεκδοτολογικά, πολλοί χρήστες στο reddit (r/herbalism, άλλα subreddit) και σε άλλα φόρουμς αναφέρουν τη χρησιμότητα του μελισσόχορτου όταν αυτό λαμβάνεται ως αφέψημα ή ως βάμμα.

6. Κράμπες περιόδου: Έρευνες υποδεικνύουν ότι το μελισσόχορτο μπορεί να χρησιμοποιηθεί και για την ανακούφιση από τις κράμπες της περιόδου και του προεμμηνορροϊκού συνδρόμου (PMS). Μια μελέτη του 2015 (Akbarzadeh et al.) ερεύνησε την επίδραση του μελισσόχοτου στην ένταση των κραμπών. Η μελέτη πραγματοποιήθηκε με 100 κορίτσια μετεφηβικής ηλικίας. Η ένταση των συμπτωμάτων του συνδρόμου PMS αναλύθηκε πριν και 1,2 και 3 μήνες μετά τη μελέτη. Η ομάδα των κοριτσιών που ελάμβανε το μελισσόχορτο ανέφερε σημαντική μείωση των συμπτωμάτων. Για το σκοπό αυτό χρησιμοποιούνταν 1200 mg μελισσόχορτου καθημερινά.

7. Πονοκέφαλος: To μελισσόχορτο θα μπορούσε να είναι χρήσιμο και για την αντιμετώπιση των πονοκεφάλων – ειδικά αν οι πονοκέφαλοι σχετίζονται με το στρες. Όπως έχει ήδη αναφερθεί, το μελισσόχορτο είναι χαλαρωτικό και για το πνεύμα και για το σώμα. Πιστεύεται ότι η λήψη του μπορεί να συντελέσει στο άνοιγμα και τη χαλάρωση σφιχτών αγγείων του άιματος – και αυτά συντελούν στον πονοκέφαλο. Οι άνθρωποι που βιώνουν επαναλαμβανόμενους πονοκεφάλους θα μπορούσαν να βρουν ωφέλιμη τη λήψη εκχυλισμάτων μελισσόχορτου σε δόσεις 300-600 mg (~3-6 γραμμάρια raw βοτάνου) έως και 3 φορές κατά τη διάρκεια της ημέρας.

8. Πονόδοντος: Οι ανακουφιστικές ιδιότητες του μελισσόχορτου για τον πόνο θα μπορούσαν να το καταστήσουν ιδανική επιλογή για τον πονόδοντο. Πιστεύεται ότι αυτό το υπέροχο βότανο αντιμετωπίζει και τις φλεγμονές σε ένα βαθμό. Η χρήση ελαίου μελισσόχορτου με μπατονέτα στο σημείο του πόνου θα μπορούσε να βοηθήσει. Καλό είναι να έχει επιλεχθεί ένα έλαιο του βοτάνου που έχει διαλυθεί σε άλλο carrier oil όπως το έλαιο jojoba. Τα αιθέρια έλαια δεν πρέπει να εφαρμόζονται άμεσα στο δέρμα – πρώτα πρέπει να διαλύονται σε carrier oils.

Πηγές

1. Kennedy DO, Little W, Scholey AB. Attenuation of laboratory-induced stress in humans after acute administration of Melissa officinalis (Lemon Balm). Psychosom Med. 2004 Jul-Aug;66(4):607-13. doi: 10.1097/01.psy.0000132877.72833.71. PMID: 15272110. (https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/15272110/)

2. Cases J, Ibarra A, Feuillère N, Roller M, Sukkar SG. Pilot trial of Melissa officinalis L. leaf extract in the treatment of volunteers suffering from mild-to-moderate anxiety disorders and sleep disturbances. Med J Nutrition Metab. 2011 Dec;4(3):211-218. doi: 10.1007/s12349-010-0045-4. Epub 2010 Dec 17. PMID: 22207903; PMCID: PMC3230760.
(https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/22207903/)

3. Haybar H, Javid AZ, Haghighizadeh MH, Valizadeh E, Mohaghegh SM, Mohammadzadeh A. The effects of Melissa officinalis supplementation on depression, anxiety, stress, and sleep disorder in patients with chronic stable angina. Clin Nutr ESPEN. 2018 Aug;26:47-52. doi: 10.1016/j.clnesp.2018.04.015. Epub 2018 May 19. PMID: 29908682.
(https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/29908682/)

4.Soltanpour, A., Alijaniha, F., Naseri, M., Kazemnejad, A. & Heidari, M. R. Effects of Melissa officinalis on anxiety and sleep quality in patients undergoing coronary artery bypass surgery: A double-blind randomized placebo controlled trial. Eur. J. Integr. Med. (2019). doi:10.1016/j.eujim.2019.01.010

5. Scholey, A.; Gibbs, A.; Neale, C.; Perry, N.; Ossoukhova, A.; Bilog, V.; Kras, M.; Scholz, C.; Sass, M.; Buchwald-Werner, S. Anti-Stress Effects of Lemon Balm-Containing Foods. Nutrients 2014, 6, 4805-4821
(https://www.mdpi.com/2072-6643/6/11/4805/htm)

6. S.F. Müller, S. Klement,
A combination of valerian and lemon balm is effective in the treatment of restlessness and dyssomnia in children, Phytomedicine,Volume 13, Issue 6, 2006, Pages 383-387,

7. Shakeri A, Sahebkar A, Javadi B. Melissa officinalis L. – A review of its traditional uses, phytochemistry and pharmacology. J Ethnopharmacol. 2016 Jul 21;188:204-28. doi: 10.1016/j.jep.2016.05.010. Epub 2016 May 7. PMID: 27167460.
(https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/27167460/)

8. Sarris J, McIntyre E, Camfield DA. Plant-based medicines for anxiety disorders, part 2: a review of clinical studies with supporting preclinical evidence. CNS Drugs. 2013 Apr;27(4):301-19. doi: 10.1007/s40263-013-0059-9. Erratum in: CNS Drugs. 2013 Aug;27(8):675. Dosage error in article text. PMID: 23653088.
(https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/23653088/)

9. Gasbarrini G, Zaccone V, Covino M, Gallo A. Effectiveness of a “cold dessert”, with or without the addition of a mixture of digestive herbs, in subjects with “functional dyspepsia”. J Biol Regul Homeost Agents. 2010 Jan-Mar;24(1):93-8. PMID: 20385075.
(https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/20385075/)

10.Ulbricht, Catherine & Brendler, Thomas & Gruenwald, Joerg & Kligler, Benjamin & Keifer, David & Abrams, Tracee & Woods, Jen & Boon, Heather & Kirkwood, Catherine & Hackman, Dana & Basch, Ethan & Lafferty, Heather. (2005). Lemon balm (Melissa officinalis L.): an evidence-based systematic review by the Natural Standard Research Collaboration. Journal of herbal pharmacotherapy. 5. 71-114. https://www.researchgate.net/publication/7144806_Lemon_balm_Melissa_officinalis_L_an_evidence-based_systematic_review_by_the_Natural_Standard_Research_Collaboration

11.Akbarzadeh M, Dehghani M, Moshfeghy Z, Emamghoreishi M, Tavakoli P, Zare N. Effect of Melissa officinalis Capsule on the Intensity of Premenstrual Syndrome Symptoms in High School Girl Students. Nurs Midwifery Stud. 2015;4(2):e27001. doi:10.17795/nmsjournal27001
(https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4557408/)